رودخانه‌های ایران؛ شریان اصلی حیات
تاریخ انتشار: ۲۳ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۳۲۶۲۱۲
امروز ۲۳ اسفند مصادف با ۱۴ مارس «روز جهانی حفاظت از رودخانه‌ها» است. امسال این روز با شعارهای نجات رودخانه مانند «برای نجات بشر، رودخانه را نجات دهید تا زندگی را نجات دهید»، «بدون رودخانه، ما نمی توانیم در این جهان زنده بمانیم»، «رودخانه‌ها به ما زندگی می دهند»، «آنها به ما کمک می کنند تا شکوفا شویم» و « بدون رودخانه، زندگی روی زمین برای انسان ممکن نیست» گرامی داشته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بیشتربخوانید
مردم استان تهران از توقف کنار رودخانه‌ها اجتناب کنندرودهای ایران سرمنشا حیات در سراسر کشور هستند. در معنای لغوی، رود به جریانی از آب گفته می‌شود که از به هم پیوستن آب چند چشمه در دره‌های کوهستانی جاری می‌شود تا در نهایت به دریا، دریاچه و یا دشت ریخته می‌شود. به بستر مسیر رود رودخانه گفته می‌شود که در گفتار عامیانه رود و رودخانه به یک معنی به کار می‌روند.
از رودهای ایران می‌توان به هیرمند، آب باریک، آب شاهینی، آب زرشک، آب نفت، آغ چای، تالار، آهوران، اترک، ارس، اسبه‌ریز، اروندرود، الوند، بابارمضان، بابل‌رود، رودخانه بار، رودخانه باراندوز، بهمن‌شیر، تلخه رود، تجن، جاجرود، جامیشان، جراحی، جزمان رود، جیکا، چالوس، چم گران، حبله‌رود، خوش، دالکی، دز، زاب، زهره، زاب کوچک، زاینده‌رود، زرآور، زرینه‌رود، زولاچای، زیمکان، سفیدرود، سنگ نسو، سیروان، سیمره، سیمینه‌رود، شاوور، شطیط، ششطراز، شهرچای، صوفی‌چای، قرنقوچای، قره سو، قطورچای، کارون، کر، کرند، کرج،کرخه،کشف‌رود، کن، کن گیر، کنگاگوش، گاماسیاب، گدارچای، گرگر، گنبر چایی، گیلان غرب، لیله، مردق چای، مارون، مند، مهابادرود، مهران، میناب، نازلی‌چای، هراز، هری‌رود، هلیل‌رود، فیروزآباد، اهر چای و قزل اوزن اشاره کرد.
رودهای ایران از نظر مقدار آب و مدت زمانی که آب در آنها جاریست، به دو دسته کلی رودهای فصلی و رودهای دائمی تقسیم می‌شوند. از رودهای دائمی می‌توان به رودخانه ارس، جاجرود، کارون، باهوکلات، زاینده‌رود، زرینه‌رود، کرج، مارون، طالقان‌رود، شاهرود، سفیدرود، تجن، سیروان، اترک، کر، تلخه‌رود، سزار، قزل‌اوزن، حبله‌رود، سیمینه‌رود، قره‌آغاج، زاب کوچک، جراحی، شهرچای ارومیه، باراندوز چای و از رودخانه‌های فصلی می‌توان به هیرمند، هندیجان، قم‌رود، چالوس، سزار لرستان، بنگره لرستان، ماربر و صفارود مازندران اشاره کرد.
رود کارون پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه ایران است. این رود با طول ۹۵۰ کیلومتر، نه تنها طولانی‌ترین رودی است که تنها در داخل ایران جریان دارد بلکه تنها رود ایرانی است که به آب‌های بین‌المللی و اقیانوس‌های جهان ارتباط دارد. کارون تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است و آب آشامیدنی شهر اهواز از این رودخانه تامین می‌شود. این رود از یک طرف در خرمشهر از طریق مصب خود به اروند رود - که رودهای دجله و فرات از کشور عراق نیز به آن می‌ریزند -وصل می‌شود و از طرف دیگر به خلیج فارس و اقیانوس هند مرتبط می‌شود.
رودهای ایران و ویژگیهایشپهنه جغرافیایی که در ایران وجود دارد به همراه توپوگرافی هر منطقه، سبب به وجود آمدن آب و هوایی مختلف در کشورمان شده است. میزان بارش، روند و رفتار بارشی هر منطقه از ایران به‌شدت تحت تاثیر جغرافیای آن منطقه است. رودها و رودخانه‌ها در ایران زاییده میزان بارندگی‌های جوی است که رخ می‌دهد. بارش‌های جوی بعد از نزول، در صورت داشتن حجم بالا به‌صورت جوی یا روان‌آب در سطح زمین به حرکت در می‌آیند.
منبع تغذیه رودها تنها باران و روان‌آب حاصل از آن نیست. برخی از رودخانه‌ها از چشمه‌ها و ذوب برف‌ها سرچشمه می‌گیرند. تنوع اقلیم و توپوگرافی در ایران سبب شده است که ما هر دو منبع تغذیه‌ای را در ایران داشته باشیم. رودخانه‌ها تنها به رودهای سطح زمین محدود نمی‌شوند. در زیر پوسته زمین نیز بنا به سازندها و نوع خاک‌ها، رودهای زیرزمینی نیز داریم. در زیر سطح خاک، آب‌هایی نفوذ کرده‌اند با کمک شیب و تفاوت ارتفاعی در جریان هستند. در برخی از قسمت‌ها این رودها بر اثر بریدگی‌های موجود در پوسته زمین به سطح می‌رسند.
رودها باعث نجات محیط زیستبراساس اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست رودها همچنین آبشخور دام‌ها وحیات وحش و زندگی‌بخش دشت‌ها، تالاب‌ها و دلتاهای پایین دست خود هستند. آب رودها در هر بخش از مسیر طبیعی خود، بخشی از زیست‌بوم‌ها و جامعه‌ای از جوامع انسانی را بهره‌مند می‌سازد و آنچه هم به به دریا و تالاب می‌ریزد یا در دشت‌ها فرو می‌رود موجب حفظ حیات محیط‌های ارزشمند آبی یا تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود.
در فرهنگ ایرانی، هر جا آب هست آبادانی نیز هستبه گفته حسین رفیع - فعال محیط زیست - بر اساس فرهنگ و باورهای ما « هر جا آب هست، آبادانی نیز هست». در تاریخ تحول بشر تمام تمرکز جمعیتی بشر مانند شهرها و روستاها در کنار رودخانه‌ها شکل گرفته‌اند و احترام و حرمتی که برای آب داشتند باعث شکل‌گیری فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف در طول تاریخ شده است.
وی ادامه می‌دهد: از تمدن‌های قدیمی که در کنار رودها پدید آمدند می‌توان به قدیمی‌ترین آنها در منطقه ما «بین النهرین» یا همان «میان رودان»، تمدن هند کنار رود «سند»، تمدن مصر کنار رود «نیل» اشاره کرد. همه‌جا رودخانه‌ها سرچشمه استقرار گروه‌های بشری می‌شوند و فرهنگ‌ها و تمدن‌های خاصی را به وجود می‌آورند که همه این فرهنگ‌ها و تمدن‌ها یک بده بستان مستقیم و پایداری با منابع آبی‌شان که رودخانه‌ها بودند، داشتند.
رفیع با اشاره به اینکه در دوره‌هایی از تاریخ ایرانی‌ها برای قدردانی از آب و رودخانه جشن‌هایی می‌گرفتند و برای پر آب شدن منابع آبی هدایایی می‌دادند، می‌گوید: بحث‌های بسیار زیاد بهداشتی در این حوزه داشتیم اما اکنون با توسعه لجام گسیخته‌ای که اتفاق افتاده تمام اینها به فراموشی سپرده شده‌است و آن باورها که هرجا آب هست ، آبادانی نیز هست را عوض کردیم و می‌گوییم هر جایی که می‌خواهیم آباد کنیم باید آب را نیز آن‌جا ببریم و از طریق سد سازی یا کانال‌های آبی، آب را از مسیر خود منحرف کنیم.
وی با اشاره به تبعات سدسازی روی رودها اظهارمی‌کند: گاهی اوقات بدون مطالعات دقیق یا براساس یک‌سری نیازهای خاص انسانی که معمولا جاه‌طلبانه است، طبیعت را به سود خود فدا می‌کنیم و با سد سازی موجب می‌شویم رودخانه‌ها میزان جریان آبی لازم را نداشته باشند. در نتیجه بخش‌هایی از رودخانه خشک می‌ماند و مناطق پایین دست مانند روستاها و زمین‌های کشاورزی و حتی خود طبیعت نیز از جریان آب محروم می‌مانند و خشک شدن زمین‌ها خود می‌تواند باعث به وجود آمدن گرد و غبار شود.
روز جهانی حفاظت از رودها جشن تمام آبراهه‌های جهان است. گرامیداشت این روز بسیاری از ارزش‌های رودخانه‌ها و تلاش برای افزایش آگاهی عمومی و بهبود نظارت بر رودها در سراسر جهان را تشویق می‌کند. رودها شریان‌های سیاره ما هستند؛ آنها به معنای واقعی خطوط زندگی ما به شمار می‌روند.
منبع: ایسنا
باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی مناسبتیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: محیط زیست رودخانه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۲۶۲۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خراسان شمالی میزبان پرندگان مهاجر عبوری است
ایسنا/خراسان شمالی رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل محیط زیست خراسان شمالی از میزبانی این استان از پرندگان مهاجر عبوری خبر داد.
محمد تقدیسی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: پرندگان مهاجر در راه بازگشت به عرض‌های شمالی کره زمین، مهمان شهرستان گرمه شدند. پرنده‌های مهاجر در آبگیرهای این شهرستان برای استراحت کوتاه و تجدید قوا فرود آمدند و ساکنان گرمه، با تماشای آنها، لحظاتی به‌یادماندنی را تجربه کردند.
وی ادامه داد: بارندگی‌های اخیر موجب شده بیشتر آب‌بندهای طبیعی و بندهای خاکی شهرستان میزبان گونه‌هایی مانند فلامینگو، باکلان، چنگر، اردک سرسبز، اردک سرحنائی، اکراس سیاه، خوتکا، اگرت، ابیا، فالاروپ گردن سرخ، کاکائی صورتی، چوب پا، آبچلیک پاسرخ، حواصیل، پاشلک، گاوچرانک، بوتیمار، سلیم طوقی کوچک باشند.
وی بیان کرد: در این مدت، کشاورزان و دوستداران حیات وحش چند گونه از پرندگانی را که به‌دلیل خستگی یا وزش باد شدید در استخرهای کشاورزی گیر کرده بودند، به این اداره تحویل دادند و آنها بعد از تیمار و نگهداری، در طبیعت رهاسازی شدند.
تقدیسی از کاهش تعداد گونه‌های پرندگان مهاجر در این استان خبر داد و گفت: به علت سرمای شدید در منطقه سیبری و آسیای میانه، هر سال تعداد زیادی از پرندگان آبزی و کنار آبزی به مناطق گرمسیرتر در عرض‌های جنوبی مهاجرت می‌کنند که یکی از این مناطق ایران است.
وی ادامه داد: خراسان شمالی به علت موقعیت ویژه زیستی و جغرافیایی، یکی از مکان‌هایی است که در پاییز و زمستان میزبان این پرندگان است. تعدادی از این پرنده‌ها زمستان‌گذران هستند و تمام دوره سرما را در این استان سپری می‌کنند و بعد از پایان سرما، وقتی شرایط برای ادامه حیات فراهم شد، به سرزمین اصلی خود باز می‌گردند.
وی بیان کرد: تعدادی از این پرنده‌ها عبوری‌اند و یک دوره ۱۰ تا ۱۵ روزه را در زیستگاه‌های این استان سپری می‌کنند و بعد از اینکه تجدید قوا کردند به سرزمین‌های دیگر مهاجرت می‌کنند.
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل محیط زیست خراسان شمالی اظهار کرد: در سرشماری سال ۱۴۰۱ در ۱۰ سایت این استان ۲۳ گونه با جمعیت ۵۵۴۱ قطعه شناسایی شدند. بیشترین فراوانی در گونه اردک سرسبز، باکلان کوچک، خوتکا، چنگر معمولی دیده شد. کمترین گونه مشاهده‌شده در سال گذشته آنقوت، بوتیمار، لک‌لک سیاه بود.
وی با اشاره به اینکه تعداد گونه‌های مشاهده‌شده در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ کمتر بود، گفت: در دو سال گذشته ۲۵ گونه با ۶۰۰۰ قطعه پرنده مهاجر در این استان دیده شده‌اند.
وی تاکید کرد: خشکسالی، نبود مدیریت صحیح منابع آبی، ورود سموم کشاورزی به منابع آبی و تغییر اقلیم دلایل اصلی کاهش گونه‌های این پرنده‌ها بوده است.
انتهای پیام
هفت مصدوم و کشته بر اثر برخورد سواری تارا و پراید در بویین میاندشت